ΜΟΥΣΕΙΑ

α) Αρχαιολογική Έκθεση για τις έρευνες στη θέση Κάστρο Καλλιθέας (αρχαίο Πεύμα) - στεγάζεαται μόνιμα στο Πολιτιστικό Κέντρο Φαρσάλων

β) Αρχαιολογική Συλλογή Φαρσάλων (προς το παρόν μη επισκέψιμη – βρίσκονται σε εξέλιξη οι διαδικασίες ανανέωσης της και μεταστέγασης της στο παλαιό κτήριο του 1ου Δημοτικού Σχολείου Φαρσάλων, το οποίο χαρακτηρίστηκε προσφάτως από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων του ΥΠΠΟΤ ως μνημείο αρχιτεκτονικής κληρονομιάς).

γ) Λαογραφικό Μουσείο στην Τ.Κ. Χαλκιάδων (επισκέψιμο).

δ) Λαογραφικό Μουσείο στην Τ.Κ. Αγίου Γεωργίου Φαρσάλων (επισκέψιμο).

ε) Λαογραφικό Μουσείο στον Οικισμό Ελληνικού της Τ.Κ. Μεγάλου Ευϋδρίου (επισκέψιμο).

ΜΝΗΜΕΙΑ

α) Ακρόπολις Φαρσάλων στο λόφο του Προφήτη Ηλία και λόφος της Αγίας Παρασκευής – προϊστορικός πυρήνας αρχαίας Φαρσάλου (κηρυγμένοι

αρχαιολογικοί χώροι).

β) Τρία αρχαία ταφικά μνημεία στην πόλη των Φαρσάλων, σε απαλλοτριωμένα οικόπεδα (κηρυγμένα).

γ) Τμήματα του τείχους της αρχαίας Φαρσάλου με πύλες και πύργους που είναι ορατά σε απαλλοτριωμένα οικόπεδα (κηρυγμένα).

Άπαντα τα προαναφερθέντα είναι ενταγμένα σε τρέχον πρόγραμμα ΕΣΠΑ, με την ολοκλήρωση του οποίου θα έχουν συντηρηθεί και αναδειχθεί τα ορατά αρχαία αρχιτεκτονικά λείψανα της πόλης των Φαρσάλων και θα έχει αποδοθεί στην πόλη μια αρχαιολογική διαδρομή με την αναγκαία επεξηγηματική σήμανση.

δ) Πύργος Καραμίχου, στο κέντρο σχεδόν της πόλης των Φαρσάλων. Πρόκειται για ένα τυπικό πυργόσπιτο της Οθωμανικής περιόδου (αρχές του 18ου αιώνα), εξαιρετικής αρχιτεκτονικής σημασίας λόγω της μοναδικότητας και παλαιότητας του για το θεσσαλικό χώρο. Είναι κηρυγμένο μνημείο και ανήκει στο Δήμο Φαρσάλων ο οποίος βρίσκεται στη διαδικασία εκπόνησης μελετών για την αποκατάστασή του και τη μετατροπή του σε θεματικό μουσείο.

ε) Παλαιό κτήριο του 1ου Δημοτικού Σχολείου Φαρσάλων το οποίο χαρακτηρίστηκε προσφάτως από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων του ΥΠΠΟΤ ως Νεώτερο Μνημείο ιδιαίτερης σημασίας για την ιστορία της εκπαίδευσης στην Ελλάδα, τεκμήριο της εξέλιξης της αρχιτεκτονικής των σχολείων. Έχει δρομολογηθεί η διαδικασία μετατροπής του σε στέγη της Αρχαιολογικής συλλογής Φαρσάλων και σε συνεργασία με την ΙΕ' Εφορεία Προϊστορικών Κλασικών Αρχαιοτήτων Λάρισας και την 5η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων Βόλου εκπονούνται οι σχετικές μελέτες.

στ) Πολύτοξη λιθόκτιστη γέφυρα του Ενιπέα ποταμού στο δρόμο Λαμίας – Λάρισας του τέλους του 18ου αιώνα (κηρυγμένο μνημείο).

ζ) Ναός Παναγίας Δεμερλιώτισσας στο Σταυρό Φαρσάλων του 1778 (κηρυγμένο μνημείο).

η) Ναός Αγίων Αναργύρων στη Ζωοδόχο Πηγή Φαρσάλων του 1638 (κηρυγμένο μνημείο).

θ) Ρωμαϊκό στρατόπεδο στη Ζωοδόχο Πηγή Φαρσάλων (κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος).

ι) Ναός της Υπαπαντής του Χριστού στο Θετίδιο Φαρσάλων (κηρυγμένο μνημείο). Πρόκειται για ένα μοναδικό «υπόγειο» ναό, βυθισμένο, δηλαδή, κατά το ήμισυ μέσα στη γη, ο οποίος εικάζεται ότι οικοδομήθηκε αρχικά στα 1100 και αγιογραφήθηκε στα 1438.

ια) Τεκές των Μπεχτασήδων στην Ασπρόγεια Φαρσάλων του 1492 (κηρυγμένο μνημείο).

ιβ) Κονάκι Χαροκόπου, ιδιοκτησίας Κυζερίδη, στο Πολυνέρι Φαρσάλων. Θεωρείται ότι οικοδομήθηκε από Βενετούς και αυτή η αρχική του κατασκευή φθάνει πίσω στα 1585. (κηρυγμένο μνημείο).

ιγ) Κονάκι ιδιοκτησίας Αχιλλέα Βασιλείου στον Παλαιόμυλο Φαρσάλων. Τυπικό τσιφλικόσπιτο του 19ου αιώνα (κηρυγμένο μνημείο).

ιδ) Αρχαία Ερέτρια (κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος).

ιε) Αρχαία Σκοτούσα (κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος).

ιστ) Κάστρο Καλλιθέας – Ακρόπολις «Πεύματος».

Στην Ερέτρια, στη Σκοτούσα και στο Κάστρο Καλλιθέας ο Δήμος Φαρσάλων θα χρηματοδοτήσει (αρχής γενομένης από φέτος) αφενός στην Ερέτρια την έναρξη και αφετέρου στη Σκοτούσα και το Κάστρο Καλλιθέας τη συνέχιση των ανασκαφικών ερευνών.

ιζ) Λόφος Χτούρι – αρχαίο Ευύδριο (κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος).

ιη) Σπήλαιο Αλογοπάτι (θέση Καράπλα, 1χμ. νοτίως των Φαρσάλων), όπου υπάρχει αρχαίο ιερό αφιερωμένο στη λατρεία του Πάνα και των Νυμφών.

ιθ) Σπήλαιο Βρυσιών, μεγάλου σπηλαιολογικού ενδιαφέροντος με πλούσιο σταλακτιτικό και σταλαγμιτικό διάκοσμο για την εξερεύνηση του οποίου εκδήλωσε ενδιαφέρον η σπηλαιολογική εταιρεία.

κ) Λιθόκτιστη παραδοσιακή Κρήνη του 18ου αιώνα με είκοσι μία δεξαμενές – ποτίστρες ένθεν και ένθεν αυτής, που βρίσκεται στη Ζωοδόχο Πηγή Φαρσάλων (κηρυγμένο μνημείο).

κα) Λιθόκτιστη παραδοσιακή Κρήνη του 18ου αιώνα πιθανώς, στη θέση Καραγκιούλι της Καλλιθέας Φαρσάλων. Βρίσκεται στις υπώρειες του αρχαιολογικού χώρου «Κάστρο Καλλιθέας» και εντός της περιοχής εκείνης η οποία βάσει σχετικής προτάσεως χρηματοδότησης που κατατέθηκε από το Δήμο, πρόκειται να μετατραπεί σε αρχαιολογικό πάρκο.

κβ) Λιθόκτιστο καμπαναριό του 19ου αιώνα στη Νεράιδα Φαρσάλων.

κγ) Λιθόκτιστη Κρήνη στην περιοχή Βαρούσι της πόλης των Φαρσάλων, μια περιοχή εξάλλου που αποτελεί και κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο.

κδ) Παραδοσιακές λιθόκτιστες δεξαμενές ύδρευσης στην περιοχή Βαρούσι της πόλης των Φαρσάλων. Η αποκατάσταση και ανάδειξη των δεξαμενών αυτών έχει ενταχθεί σε χρηματοδότηση από Πρόγραμμα Ε.Σ.Π.Α. (κηρυγμένα μνημεία).

κε) Δυτικό Νεκροταφείο Αρχαίας Φαρσάλου. Το έργο της ανάδειξη ομάδας τάφων του νεκροταφείου αυτού, ώστε να καταστούν επισκέψιμοι, προχωρά σε συνεργασία του Δήμου με τη ΙΕ' Ε.Π.Κ.Α. Λάρισας. Το έργο χρηματοδοτείται από τα τακτικά έσοδα του Δήμου.

κστ) Ναός Αγίου Γεωργίου στο Σιτόχωρο Φαρσάλων. Εικάζεται ότι χρονολογείται στα τέλη του 18ου με αρχές του 19ου αιώνα. Ο ενδιαφέρων εικονογραφικός του διάκοσμος έχει εν μέρει σοβατιστεί.

κζ) Το λιθόκτιστο πηγάδι, γνωστό ως πηγάδι «Τσιγγενέ», στην περιοχή της Τ.Κ. Άγιος Κωνσταντίνος Φαρσάλων. Σύμφωνα με τις τοπικές παραδόσεις το πηγάδι υφίσταται στο χώρο από την αρχαιότητα.

κη) Δύο λιθόκτιστα μονότοξα γεφύρια της Οθωμανικής περιόδου στην περιοχή της Τ.Κ. Νεράιδα.

κθ) Λιθόκτιστη Κρήνη στα Δένδρα Φαρσάλων. Φέρει επιγραφή με αναφερόμενη χρονολογία 1898. Εικάζεται ότι η κατασκευή της κρήνης είναι προγενέστερη της χρονολογίας αυτής.

λ) Λιθόκτιστη Κρήνη με ποτίστρες της Οθωμανικής περιόδου στο Δίλοφο Φαρσάλων. Η Κρήνη έχει σχεδόν ολοκληρωτικά επενδυθεί με τσιμεντοκονίαμα.

λα) Καμπαναριό του Ναού Αγίου Νικολάου Φαρσάλων, 19ου αιώνα.

ΙΔΙΩΤΙΚΕΣ ΣΥΛΛΟΓΕΣ

Δεν υπάρχουν ιδιωτικές συλλογές στο Δήμο Φαρσάλων. Αναφέρουμε μονάχα την ιδιωτική αρχαιολογική συλλογή «Καραμανώλη». Ο Καραμανώλης υπήρξε φαρσαλινός συμβολαιογράφος που δημιούργησε μια αρκετά πλούσια αρχαιολογική συλλογή με έργα που χρονολογούνται από την Αρχαιότερη Νεολιθική Περίοδο έως και την Οθωμανική περίοδο και προέρχονται αποκλειστικά σχεδόν από την περιοχή των Φαρσάλων. Μέρος της συλλογής του έχει δωριθεί στο Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας, ενώ η υπόλοιπη στεγάζεται στην ιδιωτική οικία του στη Λάρισα και δεν είναι επισκέψιμη.

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ

Στα γεωγραφικά όρια του Καλλικρατικού Δήμου Φαρσάλων δεν υπάρχουν κηρυγμένοι παραδοσιακοί οικισμοί.

ΚΤΗΡΙΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

α) Πύργος Καραμίχου (κηρυγμένο μνημείο).

β) Παλαιό κτήριο του 1ου Δημοτικού Σχολείου Φαρσάλων (κηρυγμένο μνημείο).

γ) Αρχοντικό Καραπιτσάνη στα Φάρσαλα.

δ) Αρχοντικό Τσιτσιλώνη στα Φάρσαλα.

ε) Παλαιά λιθόκτιστα παραδοσιακά σχολεία στις Τοπικές Κοινότητες: Αμπελιά, Πλάτανος, Βρυσιά, Κάτω Βασιλικά (το σχολείο αυτό αποτελεί δωρεά από το κληροδότημα του Ανδρέα Συγγρού), Ζωοδόχος Πηγή, Ελληνικό, Σταυρός, Σκοπιά, Νεράιδα, Άγιος Κωνσταντίνος, Ερέτρια, Παλαιόμυλος, Πολυδάμειο, Άνω Χαλκιάδες, Δασόλοφος, Σταυρός, Βαμβακού (το παλαιό σχολείο της Βαμβακούς παρουσιάζει ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον. Μετατράπηκε στην πορεία σε έδρα του τέως Δήμου Πολυδάμαντα και τώρα στεγάζει τα γραφεία της Δημοτικής Ενότητας Πολυδάμαντα του Καλλικρατικού Δήμου Φαρσάλων).

στ) Κονάκι στον Παλαιόμυλο (βλέπε στην ανωτέρω ενότητα «μνημεία»).

ζ) Κονάκι στο Πολυνέρι (βλέπε στην ανωτέρω ενότητα «μνημεία»).

η) Οικία Δραμαλιώτη στα Φάρσαλα.

θ) Οικία Δεληγιώργη στα Φάρσαλα.

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ – ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ

α) Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Φαρσάλων.

β) Δημοτική Βιβλιοθήκη Φαρσάλων.

ΘΕΑΤΡΑ

Δεν υπάρχουν θέατρα, παρεκτός της αίθουσας του Πολιτιστικού Κέντρου του Δήμου Φαρσάλων.

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

ΠΑΓΙΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ – ΦΕΣΤΙΒΑΛ

α) Γιορτές του Πολιτιστικού Αυγούστου με εκδηλώσεις σε όλες τις Τοπικές Κοινότητες του Δήμου.

β) Γιορτή Χαλβά στην πόλη των Φαρσάλων, που συνοδεύεται πάντοτε με πολιτιστικές εκδηλώσεις.

γ) Γιορτή Πίτας στην Τ.Κ. Σταυρού Φαρσάλων.

δ) Γιορτή Σιταριού στην Τ.Κ. Ευϋδρίου Φαρσάλων.

ε) Γιορτή Καθαρής Δευτέρας στην Τ.Κ. Ναρθακίου Φαρσάλων.

στ) Γιορτή Καθαρής Δευτέρας στην Τ.Κ. Βρυσιών Φαρσάλων.

ζ) Γιορτή Καθαρής Δευτέρας στην Τ.Κ. Υπέρειας Φαρσάλων.

η) Γιορτή Πλιγουριού στην Τ.Κ. Χαλκιάδων Φαρσάλων.

θ) Γιορτή Ψωμιού στην Τ.Κ. Σκοτούσας Φαρσάλων.

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ – ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΙΜΗΝ ΤΟΥΣ

α) Ομηρικός ήρωας Αχιλλέας.

β) Ομηρικοί ήρωες: Θέτιδα, Πηλέας, Πάτροκλος.

Δεν διοργανώνεται καμία τιμητική εκδήλωση προς τιμήν των προαναφερθέντων προσώπων.

ΤΟΠΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

Σε όλες τις Τοπικές Κοινότητες και τους οικισμούς του Καλλικρατικού Δήμου Φαρσάλων και φυσικά στην ίδια την πόλη των Φαρσάλων πραγματοποιούνται κάθε χρόνο πανηγυρικές εορταστικές εκδηλώσεις προς τιμήν των κατά τόπους Αγίων. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι εκδηλώσεις είναι διήμερες:

1. Φάρσαλα – Αγία Παρασκευή, 26 Ιουλίου / Παναγία, 15 Αυγούστου / Αγίου

Θωμά, την Κυριακή μετά το Πάσχα( γιορτή εμπόρων στο Ναό Αγίου Νικολάου

2.Αγία Τριάδα – Αγία Τριάδα, 50 ημέρες μετά το Πάσχα

3.Άγιος Αντώνιος – Άγιος Αντώνιος, 17 Ιανουαρίου / Ζωοδόχος Πηγή, την

Παρασκευή μετά το Πάσχα

4.Άγιος Γεώργιος – Άγιος Γεώργιος, 23 Απριλίου

5.Άγιος Κωνσταντίνος – Άγιος Κωνσταντίνος, 21 Μαΐου

6.Άγιος Χαράλαμπος – Άγιος Χαράλαμπος, 10 Φεβρουαρίου

7. Αμπελιά – Άγιος Χαράλαμπος, 10 Φεβρουαρίου

8.Άνω Βασιλικά – Ταξιάρχες, 8 Νοεμβρίου

9.Άνω Δασόλοφος – Άγιος Αθανάσιος, 2 Μαΐου

10.Άνω Σκοτούσα – Άγιος Αντώνιος, 17 Ιανουαρίου

11.Άνω Χαλκιάδες – Άγιος Γεώργιος, 23 Απριλίου

12.Ανωχώρι – Παναγία, 8 Σεπτεμβρίου

13.Αργιθέα – Προφήτης Ηλίας, 20 Ιουλίου

14.Ασπρόγεια – Άγιος Γεώργιος, 23 Απριλίου

15.Αύρα – Αγία Ειρήνη, 5 Μαΐου / Άγιος Μόδεστος, 16 Δεκεμβρίου

16.Αχίλλειο – Άγιος Δημήτριος, 26 Οκτωβρίου

17.Βαμβακού – Άγιος Χαράλαμπος, 10 Φεβρουαρίου

18.Βασιλί – Άγιος Χαράλαμπος, 10 Φεβρουαρίου/ Άγιος Κωνσταντίνος και Ελένη, 21 Μαΐου

19.Βρυσιά – Άγιος Αθανάσιος, 18 Ιανουαρίου

20.Δένδρα – Παναγία, 8 Σεπτεμβρίου

21.Δένδρακια – Άγιος Νικόλαος, 9 Μαΐου

22.Δίλοφος – Προφήτης Ηλίας, 20 Ιουλίου

23.Ελληνικό – Άγιος Αθανάσιος, 2 Μαΐου

24. Ερέτρια – Αγία Παρασκευή, 26 Ιουλίου

25.Ζωοδόχος Πηγή – Ζωοδόχος Πηγή, την Παρασκευή μετά το Πάσχα

26.Θετίδιο – Υπαπαντή, 2 Φεβρουαρίου

27.Καλλιθέα – Άγιος Γεώργιος, 23 Απριλίου

28.Καστράκι - Προφήτης Ηλίας , 20 Ιουλίου

29. Κάτω Βασιλικά - Άγιος Αθανάσιος, 2 Μαΐου

30.Κάτω Δασόλοφος – Άγιος Αθανάσιος, 18 Ιανουαρίου

31.Κάτω Χαλκιάδες - Άγιος Χαράλαμπος, 10 Φεβρουαρίου

32.Κατωχώρι – Άγιος Δημήτριος, 26 Οκτωβρίου / Αγία Ειρήνη Χρυσοβαλάντω, 28 Ιουλίου

33.Κρεμαστή – Αγία Παρασκευή, 26 Ιουλίου

34.Κρήνη – Αγία Παρασκευή, 26 Ιουλίου

35.Λόφος – Άγιος Σπυρίδων, 12 Δεκεμβρίου

36.Μεγ. Ευύδριο – Άγιος Βησσαρίων, 15 Σεπτεμβρίου

37.Μικρό Ευύδριο – Ζωοδόχος Πηγή, την Παρασκευή μετά το Πάσχα

38.Ναρθάκι – Άγιος Αθανάσιος, 2 Μαΐου

39.Νεράιδα – Άγιος Δημήτριος, 26 Οκτωβρίου

40.Ξυλάδες – Αγία Αικατερίνη, 25 Νοεμβρίου

41.Παλαιόμυλος – Άγιος Γεώργιος, 23 Απριλίου

42.Πλάτανος – Αγία Σοφία, 17 Σεπτεμβρίου

43.Πολυδάμειο – Παναγία, 8 Σεπτεμβρίου

44.Πολυνέρι – Αγίων Αναργύρων, 1 Ιουλίου / Ζωοδόχος Πηγή, την Παρασκευή μετά το Πάσχα

45.Πυργάκια – Αγία Σοφία, 17 Σεπτεμβρίου

46.Ρήγιο – Αγία Παρασκευή, 26 Ιουλίου / Άγιος Κωνσταντίνος, 21 Μαΐου

47.Ρευματιά – Άγιος Νικόλαος, 9 Μαΐου

48.Ρίζι – Παναγία, 21 Νοεμβρίου

49.Σιτόχωρο – Άγιος Γεώργιος, 23 Απριλίου

50.Σκοπιά - Προφήτης Ηλίας, 20 Ιουλίου

51.Σκοτούσα – Άγιος Αθανάσιος, 18 Ιανουαρίου

52.Σταθμός – Ανάληψη, 40 ημέρες μετά το Πάσχα

53.Σταυρός – Παναγία Δεμερλιώτισσα, 23 Αυγούστου / Ύψωση Τιμίου Σταυρού, 14 Σεπτεμβρίου

54.Υπέρεια – Άγιος Κωνσταντίνος και Ελένη, 21 Μαΐου / Άγιος Ευθύμιος, 20 Ιανουαρίου

O Δήμος Φαρσάλων διατηρεί όλα τα πνευματικά δικαιώματα και για το φωτογραφικό υλικό και για τα κείμενα.