A. ENOTHTA

1. Ζώνες βλάστησης - Χλωρίδα

   Ο Δήμος Φαρσάλων ανήκει στην παραμεσογειακή ζώνη βλάστησης (Quercetalia pubescentis, λοφώδης υπο-ορεινή περιοχή), υποζώνη Ostryo-Carpinion και στον αυξητικό χώρο Coccifero - Carpinetum, που κυριαρχεί και στο μεγαλύτερο τμήμα του Θεσσαλικού κάμπου. Η μεγάλη έκταση πρίνων (Quercus coccifera κοινώς πουρνάρι), που παρουσιάζεται στη ζώνη αυτή, οφείλεται, κυρίως, στη μεγάλη αντοχή του πρίνου στη βοσκή, στις πυρκαγιές και σε άλλες κακώσεις, καθώς και στη μεγάλη ριζοβλαστική και πρεμνοβλαστική του ικανότητα.
   Στις καλλιεργήσιμες εκτάσεις κυριαρχούν καλλιέργειες, όπως βαμβάκι, σιτάρι, κριθάρι, καλαμπόκι και κηπευτικά.
   Σε αρκετά ρέματα της περιοχής, τα οποία, ως επί το πλείστον, είναι χειμμαρικού τύπου, επικρατούν τα πλατάνια, οι βελανιδιές, οι λεύκες και οι ιτιές.
  Φυτά και λουλούδια της άμμου έρχονται να διανθίσουν και να εξωραΐσουν το ενδοποτάμιο περιβάλλον του ποταμού Ενιπέα, προσφέροντας μοναδική ομορφιά στον επισκέπτη.

2. Πανίδα

   Στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου Φαρσάλων υπάρχουν οικισμοί σημαντικοί για το φώλιασμα του Κιρκινεζιού (Falco naumanni).

Το κιρκινέζι (Falco naumanni) είναι ένα παγκοσμίως απειλούμενο είδος μικρού αρπακτικού πουλιού. Περιλαμβάνεται στο παράρτημα Ι της οδηγίας 79/409/ΕΟΚ ''Περί διατηρήσεως των άγριων πτηνών''. Το κιρκινέζι ζει κοντά στον άνθρωπο και αρέσκεται να φωλιάζει στις τρύπες των κεραμιδένιων στεγών των κτιρίων σε πεδινούς οικισμούς. Κυνηγά σε ανοιχτές εκτάσεις, όπου αφθονούν τα μεγάλα έντομα και ιδίως οι ακρίδες. Οι σπουδαιότερες αλλοιώσεις των ενδιαιτημάτων του κιρκινεζιού είναι:

• Η κατεδάφιση των παλαιών σπιτιών και η αλλαγή του τρόπου κατασκευής των νέων, ιδιαίτερα της σκεπής τους.
• Η εντατική καλλιέργεια, με υπερβολική χρήση φυτοφαρμάκων και εντομοκτόνων.
• Η έλλειψη θέσεων τροφοληψίας και ο περιορισμός της διαθεσιμότητας τροφής.

Άλλα σημαντικά πτηνά, που μπορεί κάποιος να συναντήσει στο Δήμο Φαρσάλων, είναι ο πελαργός (Ciconia ciconia) και η αετογερακίνα (Buteo rufinus).

Ο πελαργός, όπως και το κιρκινέζι, περιλαμβάνεται στο παράρτημα Ι της οδηγίας 79/409/ΕΟΚ «Περί διατηρήσεως των άγριων πτηνών». Φωλιάζει σε στέγες σπιτιών και εκκλησιών και σε στύλους της ΔΕΗ. Σε μεγάλο ποσοστό οι πελαργοί πέφτουν θύματα ηλεκτροπληξίας.

Η αετογερακίνα ζει σε λοφώδεις ανοιχτές εκτάσεις με γυμνές πετρώδεις πλαγιές.

Πρόκειται για το τυπικό μεγάλο αρπακτικό στους πρόποδες των λόφων της πεδινής ζώνης του θεσσαλικού κάμπου. Τρέφεται με σαύρες, φίδια, μικρά πουλιά, μεγάλα έντομα, αλλά και μικρά θηλαστικά.

Επίσης, στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου αναμένεται να συναντήσει κανείς διάφορα ερπετά, μικρά πουλιά, τρωκτικά και εντομοφάγα ανθρωπόφιλα είδη σαυρών (Hemidactylus turcicus, Cyrtodactylus kotschyi: σαμιαμίδα), αλλά και ποντίκια και χειρόπτερα (νυχτερίδες) στα κτίσματα και γύρω από αυτά, είδη αμφιβίων ή νεροχελώνες σε δεξαμενές και ξεροπήγαδα.

Είδη θηλαστικών, που υπάρχουν στην ευρύτερη περιοχή, είναι πληθυσμοί βίδρας (Lutra lutra), κυρίως στον Ενιπέα ποταμό, πληθυσμοί τρωκτικών (είδη ποντικών των γενών Mus, Apodemus) και εντομοφάγων (του γένους Crocidura). Τα σαρκοφάγα θηλαστικά αντιπροσωπεύονται, κυρίως, από τη νυφίτσα (Mustela nivalis), τον ασβό (Meles meles), το λύκο (Canis lupus) και την αλεπού (Vulpus vulpus).

Η πανίδα, που απαντά στους παραπάνω βιότοπους, κρίνεται ως σημαντική, όχι μόνο ως προς την ποικιλότητα και την αφθονία της, όσο ως προς την παρουσία της αυτή καθ' αυτή, με τη μορφή απομονωμένων πληθυσμών μέσα σε ευρύτερες περιοχές. Περιοχές, όπου οι συνθήκες που επιβάλλει η ανθρώπινη δραστηριότητα και κυρίως, η γεωργική χρήση γης δεν επιτρέπουν την ύπαρξη ομοιόμορφα εξαπλωμένων πληθυσμών.

3. Υδατικό δυναμικό

Ο Δήμος Φαρσάλων αποτελεί τμήμα της ευρύτερης λεκάνης απορροής του Πηνειού ποταμού (GR 16). Αποτελείται από πλήθος παραποτάμων, ρεμάτων και χειμάρρων, που εκβάλλουν στον Πηνειό, με σημαντικότερο παράποταμο τον Ενιπέα ποταμό.

Παρατηρούνται διαφοροποιήσεις στο υδατικό δυναμικό του Δήμου, από περιοχή σε περιοχή, λόγω των διαφορών στα φυσιολογικά, γεωλογικά, μορφολογικά και κλιματικά χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής.

Στο βορειοανατολικό τμήμα, το ήπιο ανάγλυφο της περιοχής, οι μικρές βροχοπτώσεις, η μικρή δασοκάλυψη, που είναι κυρίως θαμνώδης, καθώς και η γεωλογία της περιοχής, έχει ως αποτέλεσμα την ύπαρξη χαμηλού υδατικού δυναμικού.

Αντίθετα στο κεντρικό τμήμα, όπου κυριαρχεί ο ποταμός Ενιπέας, αλλά και στις περιοχές με πιο έντονο ανάγλυφο, το υδατικό δυναμικό χαρακτηρίζεται πλούσιο.

Τα τελευταία χρόνια υπάρχουν σοβαρά προβλήματα άρδευσης (αδυναμία κάλυψης των αναγκών), ύδρευσης, που αναφέρονται κυρίως, στην ποιότητα του νερού (νιτρικά κλπ.) και ανησυχητικά προβλήματα περιβάλλοντος, που προέρχονται από την υπερεκμετάλλευση των υπογείων υδατικών πόρων.

4. Κλίμα

Ο Δήμος Φαρσάλων χαρακτηρίζεται από κλίμα ηπειρωτικό. Στην ευρύτερη περιοχή, οι επικρατούντες άνεμοι είναι οι ανατολικοί, καθώς επικρατούν κατά τους 9 μήνες του χρόνου, από Φεβρουάριο έως και Οκτώβριο. Είναι γενικά μικρής έντασης.

Η μέση θερμοκρασία κυμαίνεται από 5,30 0C τον Ιανουάριο έως 26,70 0C τον Ιούλιο, ενώ η μέση ετήσια θερμοκρασία είναι 15,98 0C.

Οι μέρες βροχής ανέρχονται σε 110,8 ημέρες ανά έτος στην περιοχή. Η βροχή παρουσιάζεται, γενικά, ως υετός στρωματοφόρων νεφών, δηλαδή ασθενής και συνεχής. Ειδικά κατά τους μήνες Μάιο, Ιούνιο, Ιούλιο, Αύγουστο και Σεπτέμβριο εμφανίζονται βροχές βίαιης μορφής και καταιγίδες, λόγω διέλευσης ψυχρών μετώπων, με τιμές που κυμαίνονται από 2,9 έως 5,2 ημέρες/μήνα.

B. ENOTHTA

1. Περιοχή Φαρσάλων

Στα όρια του Δήμου Φαρσάλων είναι θεσμοθετημένες δύο σημαντικές προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000:
• Η Ζώνη Ειδικής Προστασίας (SPA) με ονομασία "ΠΕΡΙΟΧΗ ΦΑΡΣΑΛΩΝ" και κωδικό GR1420012.
• Η Ζώνη Ειδικής Προστασίας (SPA) με ονομασία "ΠΕΡΙΟΧΗ ΘΕΣΣΑΛΙΚΟΥ ΚΑΜΠΟΥ" και κωδικό GR1420011.

Το Δίκτυο Natura 2000 αποτελεί ένα Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο περιοχών, οι οποίες φιλοξενούν φυσικούς τύπους οικοτόπων και οικοτόπους ειδών που είναι σημαντικοί σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αποτελείται από δύο κατηγορίες περιοχών:
1. τις «Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ)» (Special Protection Areas - SPA) για την Ορνιθοπανίδα, όπως ορίζονται στην Οδηγία 79/409/EΟK "περί της διατηρήσεως των άγριων πτηνών" και
2. τους «Τόπους Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ)» (Sites of Community Importance - SCI), όπως ορίζονται στην Οδηγία 92/43/ΕΟΚ "για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων, καθώς και της Άγριας Πανίδας και Χλωρίδας".
  

Η Περιοχή Φαρσάλων αποτελεί Ζώνη Ειδικής Προστασίας (SPA) του Δικτύου Natura 2000 με κωδικό GR1420012. Καταλαμβάνει συνολική έκταση 4.928,54 (εκτάρια), με μέγιστο υψόμετρο 533 m., ελάχιστο 113 m. και μέσο 241 m.

Πρόκειται για μια σημαντική περιοχή αναπαραγωγής του παγκοσμίως απειλούμενου Falco naumanni (κιρκινέζι). Άλλο είδος που παρουσιάζει ενδιαφέρον είναι το Buteo rufinus (αετογερακίνα).

Δορυφορική άποψη της περιοχής, η οποία απεικονίζεται και διαδικτυακά "εδώ".

2. Περιοχή Θεσσαλικού Κάμπου

Η περιοχή του Θεσσαλικού κάμπου, η οποία περιλαμβάνει τμήμα του Καλλικρατικού Δήμου Φαρσάλων, αποτελεί Ζώνη Ειδικής Προστασίας (SPA) του Δικτύου Natura 2000 με κωδικό GR1420011. Καταλαμβάνει συνολική έκταση 95.596,12 Ηα (εκτάρια), με μέγιστο υψόμετρο 725 m., ελάχιστο 65 m. και μέσο 197 m.

Αποτελεί μια σημαντική περιοχή αναπαραγωγής του απειλούμενου είδους Falco naumanni (κιρκινέζι).

Δορυφορική άποψη της περιοχής, η οποία απεικονίζεται και διαδικτυακά "εδώ" .

3. Τοπία Ιδιαιτέρου Φυσικού Κάλλους (ΤΙΦΚ)

Σύμφωνα με έρευνα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου με αντικείμενο τη δημιουργία μιας Τράπεζας Στοιχείων για την Ελληνική Φύση, η οποία έχει ονομαστεί ΦΙΛΟΤΗΣ, η μεταξύ Λάρισας και Φαρσάλων αγροτική περιοχή χαρακτηρίζεται ως Τοπίο Ιδιαιτέρου Φυσικού Κάλλους (ΤΙΦΚ) με κωδικό ΑΤ3011122. Αποτελεί τμήμα του Δήμου Φαρσάλων και του Δήμου Κιλελέρ. Καταλαμβάνει συνολική έκταση 29.275,43 Ηα (εκτάρια).

   Πρόκειται για καθαρά αγροτική περιοχή, που καλλιεργείται, σχεδόν αποκλειστικά, με σιτηρά και ψυχανθή. Αν και η περιοχή αποτελεί τμήμα της ευρύτερης περιοχής του Θεσσαλικού κάμπου, δεν είναι επίπεδη. Υπάρχει ένα πλήθος πολύ χαμηλών λόφων με ελαφρές κλίσεις.

Κινούμενος κάποιος στη διαδρομή Φάρσαλα-Λάρισα έχει μία πανοραμική θέα σε μεγάλο βάθος εκατέρωθεν, χωρίς εμπόδια από ψηλή βλάστηση, κτίρια, δίκτυα ή οτιδήποτε άλλο. Το χρώμα της περιοχής αλλάζει εποχιακά από πράσινο της χλόης το χειμώνα και την άνοιξη, σε χρυσαφί το καλοκαίρι. Είναι μία πολύ ευχάριστη διαδρομή, ιδίως την άνοιξη με το απέραντο πράσινο, που επιφέρει ένας είδος κάθαρσης στον επισκέπτη.

Δορυφορική άποψη της περιοχής, η οποία απεικονίζεται και διαδικτυακά "εδώ".

4. Βιότοπος Περιοχής Φαρσάλων

Σύμφωνα με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, περιμετρικά της πόλης των Φαρσάλων εντοπίζεται η περιοχή με ονομασία «Περιοχή Φαρσάλων» και κωδικό ταξινόμησης ΑΒ3080136. Πρόκειται για βιότοπο, συνολικής έκτασης 7.086,7 στρεμμάτων, με μέγιστο υψόμετρο 369 m και ελάχιστο 150 m. Η κατάσταση του τοπίου είναι υποβαθμισμένη υπό σταθερές συνθήκες. Εντοπίζονται τρωτά είδη χλωρίδας με ιδιαίτερη οικολογική αξία, όπως το αξιόλογο φυτό Agrostemma githago thessalum (Αγρόστεμμα το θεσσαλικό).

Δορυφορική άποψη της περιοχής, η οποία απεικονίζεται και διαδικτυακά "εδώ".

5. Αισθητικά δάση

Νότια της πόλης των Φαρσάλων βρίσκεται το Αισθητικό Δάσος Φαρσάλων (Π.Δ. 24/2/1977(ΦΕΚ103/Δ/1977), συνολικής έκτασης 345 στρεμμάτων.
Το Δάσος Φαρσάλων καταλαμβάνει τις βόρειες κλιτύες του λόφου του Προφήτη Ηλία, με το ομώνυμο εκκλησάκι να δεσπόζει στην κορυφή του λόφου, στην οποία διασώζονται τα ισχυρά τείχη της αρχαίας και της βυζαντινής Φαρσάλου (βλέπε σχετικά στο σύνδεσμο «ιστορική αναδρομή»).

Αποτελείται, κυρίως, από πεύκα και κυπαρίσσια, καθώς και νησίδες φυσικής βλάστησης. Έχει χαρακτήρα περιαστικού άλσους και αποτελεί σημαντικό χώρο αναψυχής των κατοίκων.

Είναι ένα από τα συνολικά δεκαεννιά (19) Αισθητικά δάση, τα οποία χαρακτηρίζονται ως προστατευόμενες περιοχές σε εθνικό επίπεδο. Σύμφωνα με το Ν.Δ. 996/1971 (ΦΕΚ Α 192 6/10/1971), ορίζονται ως αισθητικά δάση «δάση ή τοπία έχοντα ιδιαίτερη αισθητική υγιεινή και τουριστική σημασία, ως και τοιαύτη επιβάλλουσα την προστασία της πανίδας, χλωρίδας και του ιδιαίτερου φυσικού κάλλους».

Γ. ΕΝΟΤΗΤΑ

1. Ενιπέας ποταμός

Ένα σημαντικό φυσικό τοπίο του Δήμου Φαρσάλων αποτελεί ο ποταμός Ενιπέας, ο οποίος κατατάσσεται στους βιοτόπους Corine με κωδικό A00020007.

Ο Ενιπέας είναι γνωστός και ως Τσαναρλής (στα τουρκικά, δηλαδή πλατανόφυτος) ή Χιλιαδιώτικος. Είναι ο δέκατος μεγαλύτερος ποταμός της Ελλάδας, με οφιοειδές σχήμα και συνολικό μήκος 84 χλμ. Πηγάζει από τις βόρειες πλαγιές του όρους Όθρυς και αφού διασχίσει την πεδιάδα των Φαρσάλων, καταλήγει στον Πηνειό ποταμό, ανάμεσα στα μικρά υψώματα Τίτανος και Ζάρκος.

Γεφυρώνεται από πολλά γεφύρια, με πιο σημαντική και αξιόλογη αρχιτεκτονικά και αισθητικά, την πολύτοξη γέφυρα στο δρόμο Φαρσάλων-Λάρισας (αμέσως βορειότερα της πόλης των Φαρσάλων στη θέση «Δενδράκια). Χτίστηκε το 1752 από τον τότε Οθωμανό διοικητή της Θεσσαλίας Αχμέτ Ραμίτ Πασά.

Σύμφωνα με τα μυθολογικά στοιχεία, που παραδίδονται στην Οδύσσεια του Ομήρου, ο Ενιπέας ήταν ο ωραιότερος από τους ποτάμιους θεούς και τον ερωτεύθηκε η Τυρώ, καθώς έκανε μπάνιο στα νερά του. Ο θεός Ποσειδώνας, όμως, είδε την Τυρώ και την ερωτεύθηκε. Αντιλαμβανόμενος ότι η Τυρώ δε θα δεχόταν τον δικό του έρωτα, την εξαπάτησε και παίρνοντας τη μορφή του Ενιπέα ενώθηκε μαζί της και απέκτησε τους δίδυμους Πηλέα και Νηλέα.

Ιστορικά, το όνομα του ποταμού είναι συνδεδεμένο με δύο μεγάλης σημασίας μάχες, η μία της αρχαιότητας και η άλλη της νεότερης περιόδου. Το 48 π.Χ. παρά τον Ενιπέα διεξήχθη μάχη ανάμεσα στους Ρωμαίους διεκδικητές της εξουσίας, Πομπηίο και Ιούλιο Καίσαρα, ενώ κατά τους νεότερους χρόνους, στις 23 Απριλίου 1897, έγινε και πάλι μάχη κοντά στον Ενιπέα, μεταξύ του ελληνικού και τουρκικού στρατού ( η γνωστή «μάχη Των Φαρσάλων»).

Ετυμολογικά, το όνομα του ποταμού προέρχεται από το αρχαίο ρήμα ἐνιπάω -ῶ, που σημαίνει είμαι βοερός, θορυβώδης. Επομένως, ο Ενιπέας ήταν ένα ποτάμι πλούσιο σε νερά με δυναμική ροή.

Σήμερα, η κατάσταση των υδάτων του Ενιπέα είναι υποβαθμισμένη, με τάσεις αργής και συνεχής υποβάθμισης, λόγω της ρύπανσης από αγροχημικές και αστικές πηγές και γι' αυτό το λόγο πρέπει να τεθεί σε «προτεραιότητα προστασίας». Μείζον πρόβλημα είναι η μεγάλη μείωση της παροχής του, κατά τους θερινούς μήνες, γεγονός που προκαλεί σημαντική επιβάρυνση της ποιότητας των νερών του.

Ο ποταμός Ενιπέας αποτελούσε, μέχρι πρόσφατα, σημαντικό υδροβιότοπο για την παρουσία των θηλαστικών Lutra lutra (βίδρες), οι οποίες υπάγονται σε νομικό καθεστώς προστασίας και κινδυνεύουν από το κυνήγι, τις γεωργικές δραστηριότητες και την αποξήρανση του ποταμού.

Κατά τόπους το ποτάμι παίρνει μαιανδρικές μορφές, αλλού γίνεται ορμητικό και αλλού, σε μέρη όπου δεν υπάρχουν βράχια και στενά περάσματα και η κλίση του εδάφους είναι επίπεδη η κοίτη του απλώνεται και ρέει ήρεμα, χωρίς να γίνεται αντιληπτή η ροή του. Επίσης, ενδιαφέρον παρουσιάζει η πανίδα και η χλωρίδα της κοίτης του ποταμού, η οποία ποικίλει από περιοχή σε περιοχή.

2. Απιδανός ποταμός

Ο Απιδανός ποταμός πήγαζε στα βορειοδυτικά της πόλης των Φαρσάλων, από τις υπώρειες του λόφου της Αγίας Παρασκευής. Η ροή του είχε την κατεύθυνση Β-Ν και αφού στρεφόταν προς τα δυτικά, στη συνέχεια ενωνόταν με τον Ενιπέα. Σταμάτησε να ρέει στο τέλος της δεκαετίας του 1970.
Αποτελούσε τόπο αναψυχής, τόσο για τους ντόπιους, όσο και για τους ξένους.
Η περιοχή των πηγών του Απιδανού ονομάζεται και «Ταμπάκος». Η ονομασία αυτή επικράτησε την περίοδο της τουρκοκρατίας. Προέρχεται από το «Ταμπάκ-Χανέ», που παραπέμπει στο βυρσοδεψείο, που υπήρχε στη περιοχή.
Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι στα νερά του Απιδανού ξεδίψασε ο πολυάριθμος στρατός του Ξέρξη περνώντας από τα Φάρσαλα.

3. Χαϊδάρια

Η περιοχή Χαϊδάρια βρίσκεται νότια της ακροπόλεως των Φαρσάλων. Σκιάζεται από πυκνά πλατάνια, ενώ διαρρέεται από μικρό ρέμα, γνωστό και ως «Χαϊδαρόρεμα». Πρόκειται για περιοχή ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς και στον παρόχθιο άξονά της ο Δήμος πρόκειται να διαμορφώσει ένα περιπατητικό μονοπάτι .

4. Σπήλαιο Καράπλα

Το σπήλαιο Καράπλα βρίσκεται στη θέση Αλογοπάτι του βουνού Καράπλα, 1 χλμ. νοτιοδυτικά της πόλης των Φαρσάλων. Πρόκειται για ένα τεράστιο σπήλαιο, το οποίο βρισκόταν επάνω στον αρχαίο δρόμο που συνέδεε τη Θεσσαλία με τη Φθιώτιδα και το οποίο διαμορφώθηκε στην αρχαιότητα ως ιερό των Νυμφών και του Πάνα.
Η είσοδος του σπηλαίου, μια στενή λωρίδα, που μπορεί να διαβεί κανείς μόνο με τα πόδια, διαγράφεται μερικά μέτρα επάνω από τη βάση ενός βράχου.

Το σπήλαιο αυτό αποτελεί ξεχωριστό πόρο φυσικής, ιστορικής και αρχαιολογικής κληρονομιάς, προσφέροντας ενδιαφέροντα στοιχεία για τις λατρευτικές παραδόσεις και πρακτικές όχι μόνο στην αρχαία Θεσσαλία, αλλά και στην αρχαία Ελλάδα της κλασικής εποχής.
Για την ιστορία του σπηλαίου βλέπε στο σύνδεσμο «μνημεία».

5. Σπήλαιο Βασιλότρυπα στα Βρυσιά

Το σπήλαιο Βασιλότρυπα βρίσκεται στα νότια του χωριού Βρυσιά Φαρσάλων. Η είσοδος του σπηλαίου βρίσκεται σε υψόμετρο 355 μέτρων και είναι διαστάσεων 5 μέτρων μήκος και 2 μέτρων ύψος.

Αποτελείται από σειρά μεγάλων αιθουσών, με συνολικό μήκος περίπου 200 μέτρων. Το ύψος της οροφής σε ορισμένα σημεία φτάνει τα 8 μέτρα.

Σε αρκετά σημεία υπάρχουν σταλακτικές κολώνες, που καλύπτουν τα τοιχώματα του σπηλαίου.

Το πιο εντυπωσιακό, που μπορεί κάποιος να αντικρύσει στο σπήλαιο είναι οι χιλιάδες νυχτερίδες, που ζουν εκεί. Επίσης, αναφέρεται η ύπαρξη βραχογραφιών στα τοιχώματά του, γεγονός που φανερώνει ότι κάποτε κατοικήθηκε.

Πρόκειται για σπήλαιο, που χρήζει περαιτέρω έρευνας και μελέτης από βιολόγους, σπηλαιολόγους και αρχαιολόγους.

6. Τεκές Ντουρμπαλή Σουλτάν (Ασπρόγεια)

Στον οικισμό της Ασπρόγειας της Τ.Κ. Ερέτριας Φαρσάλων, στο ανατολικότερο άκρο του Δήμου Φαρσάλων, μέσα σε ένα ειδυλλιακό τοπίο υψώνεται ένα μοναστηριακό συγκρότημα της οθωμανικής περιόδου, που ανήκε στο τάγμα των Μπεκτασί δερβίσηδων. Σήμερα είναι κηρυγμένο διατηρητέο μνημείο.

Η θέση στην οποία είναι κτισμένος ο Τεκές θεωρείται η πιο ωραία της περιοχής, πάνω σε ένα λόφο με πλατάνια, κυπαρίσσια και βελανιδιές ανάμεσα στα σταροχώραφα του κάμπου και τους παρακείμενους πετρώδεις λόφους.

7. Κάστρο Καλλιθέας (θέση Καραγκιούλι)

Η θέση «Καραγκιούλι», στις υπώρειες του «Κάστρου Καλλιθέας», πλησίον του ομώνυμου σύγχρονου χωριού, είναι μια ειδυλλιακή τοποθεσία που διαρρέεται από τα νερά ενός ρέματος, που κατεβαίνει από το βουνό, σκιάζεται από ψηλά πλατάνια και κοσμείται με μια γραφική, δίτοξη, μαρμάρινη, παραδοσιακή κρήνη. Στην κορυφή του βουνού, σε υψόμετρο 618 m., ήταν χτισμένη η αρχαία πόλη της «Περιοικίδος Αχαΐας Φθιώτιδας», Πεύμα. Η πόλη στεκόταν σε κομβικό, καίριο σημείο, καθώς έλεγχε τη δίοδο από την κοιλάδα του Ενιπέα προς την πεδιάδα του Αλμυρού.

Ο Ενιπέας ποταμός περιρρέει τη βάση του λόφου σε τρεις πλευρές προσδίδοντας στο τοπίο μια σπάνια και μοναδική ομορφιά.

Από τον περιφερειακό χωματόδρομο, που αγκαλιάζει τη βάση του βουνού, ξεκινά ένα μονοπάτι που απολήγει ανατολικά στην ανατολική πύλη της αρχαίας ακρόπολης «Πεύμα», με συνολικό μήκος περί τα 1.000 μέτρα. Στο εν λόγω μονοπάτι με βασικό άξονα την όσο το δυνατόν πιο ήπια παρέμβαση και το σεβασμό στο αρχαιολογικό και φυσικό περιβάλλον της περιοχής, ο Δήμος σκοπεύει να δημιουργήσει έργα που περιλαμβάνουν την απομάκρυνση της βλάστησης (πουρνάρια), την πλευρική οριοθέτηση του μονοπατιού και τη σήμανσή του, καθώς και τη διαμόρφωση μιας νησίδας αναψυχής με κιόσκι και τραπεζόπαγκους στην αρχή του μονοπατιού στη θέση «Καραγκιούλι».

Με αυτό τον τρόπο θα αναδειχθούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του πλούσιου φυσικού και αρχαιολογικού περιβάλλοντος της περιοχής.

8. Δάσος Χαλκιάδων

Στους Άνω Χαλκιάδες υπάρχει αλσύλλιο με βελανιδιές και καταπληκτική χλωρίδα, όπου ο επισκέπτης μπορεί να χαλαρώσει και να απολαύσει την ωραιότερη θέα του κάμπου, των γύρω λόφων, των βουνών και των χωριών. Στην περιοχή λειτουργεί αναψυκτήριο.

Γενικά, η περιοχή του άλσους των Χαλκιάδων προσφέρεται για πολιτιστικές εκδηλώσεις, καθώς και για εκδρομές σχολείων.

9. Δάσος Αμπελειάς

Στα νοτιοδυτικά της Τοπικής Κοινότητας Αμπελειάς βρίσκεται δάσος αποτελούμενο από πυκνές βελανιδιές.

10. Δάσος Βασιλικών

Στα δυτικά και ανατολικά όρια της Τοπικής Κοινότητας Βασιλικών υπάρχουν δύο μικρά δασάκια από πεύκα, κυπαρίσσια, βελανιδιές και πουρνάρια.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Φαρσάλων για την περίοδο 2011-2014
2. Μπουρογιάννης Γεώργιος, Ενιπέας το θεϊκό ποτάμι, Λαμία 2004
3. http://www.farsala.gov.gr/
4. http://filotis.itia.ntua.gr/home/
5. http://www.ypeka.gr/
6. http://www.tedklarisas.gr/index2.php
7. http://www.neomonastiri.net/2010/02/blog-post_16.html
8. http://fysiolatres.blogspot.gr/2009/04/blog-post.html
9. http://www.panoramio.com

Σύνταξη κειμένων
Χρήστος Καραγκούνης

Επιμέλεια κειμένων
Χρήστος Καραγκούνης – Βάσω Νούλα

Φωτογραφίες και επιμέλεια φωτογραφιών
Βάσω Νούλα - Χρήστος Καραγκούνης

O Δήμος Φαρσάλων διατηρεί όλα τα πνευματικά δικαιώματα και για το φωτογραφικό υλικό και για τα κείμενα.