Τηλεοπτικά προγράμματα και γλωσσική ανάπτυξη σε παιδιά προσχολικής ηλικίας.

«Βρε, πόσα ξέρει; Με τόσα που βλέπουν κι ακούν στην τηλεόραση τα παιδιά πλέον, είναι πολύ πιο έξυπνα από εμάς.» Μύθος ή πραγματικότητα ;

Γεμάτη χρώματα , γρήγορη και ζωντανή εικόνα , ήχους, μουσική και σύγχρονα εφέ η τηλεόραση αποτελεί έναν από τους πλέον θελκτικούς τρόπους ψυχαγωγίας και γρήγορης πληροφόρησης. Επίσης, αξιοπρόσεκτη είναι η πληθώρα παιδικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων, αρκετά εκ των οποίων έχουν ως ομάδα στόχο παιδιά προσχολικής ηλικίας.

Το ερώτημα που εγείρεται λοιπόν, σε αυτό το σημείο είναι το κατά πόσο παιδιά μικρότερα της ηλικίας των 5 ετών , επωφελούνται σε αναπτυξιακό επίπεδο από τη χρήση τηλεοπτικών προγραμμάτων.

Πρώιμη παιδική ηλικία και γλωσσικά ερεθίσματα.

Η κρίσιμη παιδική ηλικία για την ανάπτυξη της ομιλίας των παιδιών είναι από 1,5 ετών. Σε αυτό το διάστημα τα παιδιά πρέπει να δέχονται πληθώρα γλωσσικών ερεθισμάτων. Από την πρώτη στιγμή που γεννιέται ένα παιδί ο γονιός είναι απαραίτητο να του μιλάει έτσι ώστε να δημιουργηθεί στο παιδί ο γονιός είναι απαραίτητο να του μιλάει , έτσι ώστε να δημιουργηθεί στο παιδί το κίνητρο να μιμηθεί γλωσσικά τους γονείς του.

Ερχόμενη να δώσει σαφή απάντηση πως η τηλεόραση σίγουρα μειώνει την ικανότητα λόγου στα μικρά παιδιά και αυτό αποτελεί εν δυνάμει απειλή για την εγκεφαλική ανάπτυξή τους είναι η έρευνα που διεξήχθη υπό τον καθηγητή παιδιατρικής του πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον κο. Δημήτρη Χρηστάκη και η οποία, δημοσιεύτηκε στο ιατρικό περιοδικό "Archives of Pediatrics an Adolescent Medicine", όπως μετέδωσε το Γαλλικό Πρακτορείο.

Ερευνητική μελέτη για τη σύνδεση της συχνής χρήσης τηλεοπτικών προγραμμάτων από παιδιά έως 5 ετών με τη γλωσσική έκπτωση.

Η μελέτη , που αφορούσε παιδιά δύο μηνών έως τεσσάρων ετών, χαρακτηριστικά υπέδειξε ότι για κάθε ώρα που η τηλεόραση μένει ανοικτή, με ανοικτό τον ήχο της,
σ' ένα σπίτι με μικρά παιδιά, αυτά ακούνε 500 έως 1.000 λέξεις λιγότερες από τους ενήλικες (γονείς κ.α.). "Οι ενήλικες χρησιμοποιούν 941 λέξεις την ώρα κατά μέσο όρο. Διαπιστώθηκε ότι οι λέξεις των ενηλίκων σχεδόν εξαφανίζονται πλήρως, όταν το παιδί ακούει την τηλεόραση, πράγμα που πιθανώς εξηγεί την καθυστερημένη ανάπτυξη της γλώσσας στα παιδιά", δήλωσε ο κος. Χρηστάκης.

Επεσήμανε επίσης, ότι η συνεχής έκθεση στην τηλεόραση μπορεί να εξηγήσει τις καθυστερήσεις των παιδιών και σε άλλους τομείς, όπως η προσοχή και οι γνωσιακές ικανότητες, με δεδομένο ότι η ανάπτυξη της γλώσσας αποτελεί το "κλειδί" για την γενικότερη ανάπτυξη του εγκεφάλου στην πρώιμη παιδική ηλικία.

« Έχοντας αναμμένη τηλεόραση για παρέα... ».

Να τονίσουμε πως η «παρέα» που μας κρατά η αναμμένη τηλεόραση, αδιαμφισβήτητα αποτελεί «κακή παρέα» για παιδιά σε πρώιμη ηλικία, καθώς σαφής είναι η ερευνητική διαπίστωση ότι υπάρχει σοβαρή έκπτωση στο λεξιλόγιο των παιδιών ακόμη και στην περίπτωση που η τηλεόραση είναι απλώς αναμμένη και παίζει στο υπόβαθρο και τα παιδιά δεν την παρακολουθούν αλλά κάθονται κοντά της.

Αναλυτικά η σχετική έρευνα και η θέση της Αμερικανικής Παιδιατρικής Ακαδημίας

Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη με επικεφαλή τον επιστήμονα κο. Δημήτρη Χρηστάκη, και διήρκησε 2 χρόνια , η πολύωρη έκθεση στην τηλεόραση έχει ως αποτέλεσμα την καθυστέρηση της ομιλίας, αλλά και την διάσπαση προσοχής.

Για την υλοποίηση της παραπάνω έρευνας, οι επιστήμονες εξέτασαν 329 παιδιά, ηλικίας από 2 ετών έως 4 χρονών. Τα παιδιά που συμμετείχαν στην έρευνα συνδέονταν κάποιες μέρες τον μήνα με ψηφιακές συσκευές. Οι ειδικά διαμορφωμένες ψηφιακές αυτές συσκευές, κατέγραφαν συνεχώς όλη τη μέρα κάθε τι που έλεγαν και άκουγαν τα παιδιά επί 12 - 16 ώρες. Οι αναλύσεις των ψηφιακών καταγραφών, στη συνέχεια, έδειξαν ότι κάθε ώρα πρόσθετης τηλεόρασης συνδεόταν με μείωση 770 λέξεων που άκουγε το παιδί από τους ενήλικους. Μειωμένες ήταν επίσης οι λέξεις που έλεγε το παιδί, καθώς και αυτές που αντάλλασσε σε συνομιλίες με τους γύρω του.

Επιπροσθέτως, αξίζει να επισημανθεί πως η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής επισήμως, αποθαρρύνει την παρακολούθηση τηλεόρασης για τα παιδιά κάτω των δύο ετών, με δεδομένο ότι ο εγκέφαλος του παιδιού τριπλασιάζεται σε μέγεθος κατά τα πρώτα δύο χρόνια της ζωής του. Για το λόγο αυτό τα παιδιά προσχολικής ηλικίας πρέπει να έρχονται καθημερινά με όσα περισσότερα ερεθίσματα δύναται και φυσικά με το ζωντανό λόγο, καθώς μέσω της ομιλίας αναπτύσσεται η σκέψη.

Πηγές:
http://www.helium.com
http://www.naeyc.org
"Archives of Pediatrics an Adolescent Medicine"

Ελένη Ραματιά
Κοινωνική Λειτουργός, Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής
Δήμος Φαρσάλων