ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΗΡΙΑ
Η αναπηρία ως μια μορφή διαφορετικότητας.
Όταν έρχεται η στιγμή να μιλήσουμε στα παιδιά μας για καταστάσεις διαφορετικές της
καθημερινότητας μας, τότε έρχεται εκείνη η αμήχανη και για αρκετούς δύσκολη στιγμή να μιλήσουμε για την ύπαρξη του διαφορετικού γύρω μας.
Το περίεργο είναι πως όλη η ζωή μας, όλη η καθημερινότητα μας χαρακτηρίζεται από τη διαφορετικότητα. Διαφορετικά εξωτερικά χαρακτηριστικά, διαφορετικοί τρόποι ζωής, διαφορετικές συνήθειες, διαφορετικές επιθυμίες και προτιμήσεις, διαφορετικές απόψεις και κουλτούρες, διαφορετικοί άνθρωποι ο καθένας μας από την ώρα της γέννησης μας, με ίδιες πάντα βασικές ανάγκες.
Η αναπηρία είναι μια εικόνα διαφορετική για ένα μικρό παιδί που ανακαλύπτει τον κόσμο. Μια εικόνα που ενδεχομένως να προκαλέσει περιέργεια, φόβο, γέλιο σε ένα παιδί προσχολικής ηλικίας.
Η αναπηρία όμως δεν είναι μια εικόνα, αλλά μια κατάσταση και μάλιστα σε αρκετές
περιπτώσεις, καθημερινή ενός ανθρώπου που έχουμε απέναντι μας και καλούμαστε να δώσουμε σχετικές απαντήσεις στα ματάκια που μας κοιτούν όλο αγωνία για το διαφορετικό που βλέπουν.
Βασική λοιπόν προϋπόθεση είναι το να καλλιεργήσουμε στα παιδιά μας την έννοια της διαφορετικότητας σε καθημερινό επίπεδο και με κάθε αφορμή. Εγώ λατρεύω το παγωτό με γεύση φράουλα, ο γιος μου με γεύση σοκολάτα. Μιλάμε στα παιδιά για τη
διαφορετικότητα με απλά παραδείγματα. Ζωάκια διαφορετικά στη φύση, διαφορετικά αγαπημένα παιχνίδια...Καλλιεργούμε την έννοια της αποδοχής και του σεβασμού, το δικαίωμα στη διαφορετικότητα.
Όταν ένα παιδί προσχολικής ηλικίας αντικρίζει ένα άτομο με αναπηρία και το παρατηρεί, μπορούμε να ξεκινήσουμε μια συζήτηση λέγοντας: « βλέπω ότι παρατηρείς ένα άτομο που είναι διαφορετικό από τους άλλους. Ακριβώς όπως όλοι έχουμε διαφορετικό χρώμα μαλλιών και ματιών, όπως όλοι έχουμε διαφορετικό σώμα, διαφορετική φωνή και
περπάτημα, έτσι και κάποιοι άνθρωποι είναι διαφορετικοί με άλλο τρόπο.»
Στη συνέχεια μπορούμε να αναφέρουμε πολύ σύντομα κάποιες πληροφορίες που γνωρίζουμε σχετικά. Κάποιες καθημερινές δυσκολίες που αντιμετωπίζει το άτομο και με ποιο τρόπο μπορεί να ξεπερνά αυτό τη δυσκολία. Για παράδειγμα μπορεί να έχει ένα σκύλο να τον βοηθάει ενώ το ίδιο το άτομο δε βλέπει ή να χρησιμοποιεί τα χέρια και νοήματα για να επικοινωνήσει. Επίσης, τα ειδικά αμαξίδια για άτομα με δυσκολίες στην κίνηση.
Έχουμε πάντα στο νου μας πως δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή στον τρόπο που αναφερόμαστε στα άτομα με αναπηρίες. Αποφεύγουμε χαρακτηρισμούς όπως «καθυστερημένος» και ανάπηρος. Επίσης, αποφεύγουμε να αναφερόμαστε στα υγιή άτομα ως φυσιολογικά, δεδομένου ότι αυτό συνεπάγεται ελάττωμα στα μη υγιή.
Επίσης, όταν συναντήσουμε ένα άτομο με αναπηρία δεν υπάρχει λόγος να πούμε στο παιδί
« Μην κοιτάς» ή να καταβάλλουμε προσπάθεια ώστε να αποφύγει το παιδί την παρατήρηση του ατόμου με αναπηρία. Αν η στάση μας δηλώσει προσπάθεια αποφυγής με το άτομο, πιθανώς να το στιγματίσουμε καθώς τα άτομα με αναπηρία βιώνουν το ίδιο αρνητικά στην προσπάθεια μας να τα αποφύγουμε. Ακόμη, το ίδιο το παιδί ενδεχομένως να

κλειδώσει και να μην προβεί σε ερωτήσεις που πιθανώς να του έχει εγείρει η διαφορετικότητα αυτή και θα είχε την ανάγκη να επικοινωνήσει μαζί μας.
Ένα ερώτημα επίσης, το οποίο πρέπει να χειριστούμε χωρίς αμηχανία, είναι το αν θα μπορούσε να συμβεί κάτι τέτοιο στο ίδιο το παιδί. Απαντάμε στο παιδί με ειλικρίνεια και με σύντομες και λιτές απαντήσεις. Ενημερώνουμε το παιδί πώς οι περισσότεροι άνθρωποι με αναπηρία γεννιούνται με αυτή τη διαφορετικότητα. Ωστόσο πως κάποια αναπηρία μπορεί να προκληθεί από κάποιο ατύχημα, τονίζοντας πως είναι σημαντικό να τηρούμε κανόνες
και μέτρα για την ασφάλεια μας και δυναμώνοντας την αίσθηση ασφάλειας στο ίδιο το παιδί λέγοντας του πως κάνουμε το καλύτερο για να είναι ασφαλές και να αποφεύγονται ατυχήματα στο ίδιο και εμάς.
Σε ερωτήσεις που δε γνωρίζουμε ή δεν είμαστε σίγουροι για την απάντηση, απαντάμε με ειλικρίνεια πως δε γνωρίζουμε.
Ερωτήσεις που ενδεχομένως να μας θέσουν τα παιδιά και απαντήσεις που μπορούν να δοθούν
Γιατί δεν κουνάει τα πόδια του;
«Πιθανώς, να είχε κάποιο ατύχημα και να δυσκολεύεται. Για το λόγο αυτό μπορεί να χρησιμοποιεί υποστηρικτικά μέσα, όπως κάποιο αμαξίδιο».
Γιατί δε μιλάει;
Μπορεί να έχει κάποια δυσκολία με τους μυς που μας βοηθούν να μιλήσουμε. Για το λόγο αυτό δεν μπορεί ή δυσκολεύεται να μιλήσει, αλλά μπορεί να επικοινωνεί με άλλους τρόπους.
Γιατί δε με καταλαβαίνει;
Μπορούμε να απαντήσουμε πως όπως ο κάθε άνθρωπος έχει τους δικούς του ρυθμούς και πως, όπως το ίδιο το παιδί δυσκολεύεται να κάνει κάτι συγκεκριμένο, με τον ίδιο τρόπο το άτομο με αναπηρία έχει τη δική του δυσκολία σε κάτι διαφορετικό.
Σημαντικό είναι να τονίζουμε πως
τα άτομα με αναπηρίες παρά τις δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίζουν στην
καθημερινότητα τους, προσπαθούν να ανταπεξέλθουν σε αυτές και να επισημαίνουμε τις επίκτητες δεξιότητες που έχουν αποκτήσει. Με αυτό τον τρόπο διδάσκουμε τον αέναη προσπάθεια και αγώνα που ο κάθε άνθρωπος οφείλει να κάνει για να κάνει καλύτερη τη ζωή του, την αισιόδοξη οπτική με την οποία πρέπει να αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες και φυσικά το σεβασμό που οφείλουμε να δείχνουμε τόσο σε κάθε άνθρωπο χωριστά, όσο και στην όποια μορφή διαφορετικότητας.
Τα παιδιά μαθαίνουν τον κόσμο μέσα από τα μάτια μας, αλλά κι εμείς τον ξανακοιτάμε μέσα από τα δικά τους μάτια. Ας είναι αυτό το νέο κοίταγμα η απαρχή ενός κόσμου χωρίς αποκλεισμούς και περιθωριοποιήσεις κι ας προσφέρουμε στα παιδιά μας έναν κόσμο
σεβασμού κι αποδοχής.